راهنما و سوالات کشف عقده مادر و عقده پدر – یونگ

بیان ویژگی های مثبتی نظیر مهربانی، حمایت گری، آغوش، توجه، پشتیبانی، محبت، آرامش و … می تواند نشانه های عقده مادر مثبت را گواه باشد.
بیان ویژگی های منفی نظیر کنترل گری، خشم، کتک زدن، عصبانیت، سردی، بیماری،  و … می تواند نشانه های عقده مادر منفی را گواه باشد.

اگر احساساتی نظیر خشم، ترس، نا امنی، طرد شدگی، مهم نبودن، بی توجهی، بی ارزشی، تنهایی و … را تجربه می کنید نشانه های عقده مادر مثبت در شما دیده می شود. یعنی مادرتان این گونه بوده و شما آن آشنای همیشگی را دیگر در شریک عاطفی خود نمی بینید.
هرچند ممکن است پای عقده مادر منفی در میان باشد. توضیح اینکه شخص سالها در کنار مادر چنین احساساتی را تجربه کرده و اینک در شریک خود به دنبال ضد آن می گردد و چون نمی یابد آن احساسات تکرار می شوند.

اگر آمادگی ندارید و فکر می کنید مسئولیت ها دشوار و سخت و آزاردهنده هستند و دنیای مجردی و منزل پدر را ترجیح می دهید و قصدتان برای ماندن در خانه پدری بیشتر از ازدواج و پذیرش مسئولیت است و ازدواج احساس ناامنی به شما می دهد می توانید به دنبال رد پای عقده مادر مثبت در خود باشید. احتمالا مادر (یا حتی پدری) بسیار حامی و مسئولیت پذیر داشته اید که شما را نازپروده بزرگ کرده است و اجازه نداده تجربه کنید و به قول معروف دست به سیاه و سفید بزنید. اصطلاح کودک ابدی Eternal Child می تواند اصطلاح مناسبی برای این شرایط باشد.

اگر گمان می کنید دنیا جای امنی نیست و آدم ها عموما غیر قابل اعتمادند و دنیا سراسر رنج هست و لحظات خوبی، کمیاب می باشد احتمالا می توانید به دنبال رد پای عقده مادر منفی در خود باشید. مادر با پرهیز از ابراز محبت و عشق و ندادن آغوش (به هر دلیلی) در کودکی حس امنیت را به اندازه کافی تامین نکرده است. 

اگر گمان می کنید دنیا جای امنی نیست و آدم ها عموما غیر قابل اعتمادند و با وسواس و احتیاط زیاد به رابطه نگاه می کنید و از ضربه خوردن احتمالی از دیگری اضطراب دارید احتمالا می توانید به دنبال رد پای عقده مادر منفی در خود باشید. مادر با پرهیز از ابراز محبت و عشق و ندادن آغوش (به هر دلیلی) در کودکی اجازه اعتماد و آغوش را محدود و یا سلب کرده است.

اگر در مواجهه با توصیه ها و انتقادات دیگران واکنش های زیادی دارید و فکر می کنید کسی حق ندارد مرا نقد کند چون در درون خود احساسی از جنس تحقیر و بی ارزشی دارید احتمالا می توانید به دنبال رد پای عقده مادر منفی در خود باشید. 
مادر یا اطرافیان با انتقادات فراوان و ایراد گرفتن های افراطی احساس خوب نبودن و بی ارزشی را در روان شما برجسته کرده اند. در این صورت در موارد مشابه حتی وقتی طرف مقابل قصد رشد و توسعه شما را دارد انتقاد و توصیه او، به شما بر می خورد و واکنش های سلبی در شما ایجاد می کند. در نتیجه به طور طبیعی برچسب انسان خودشیفته برای شما در نگاه اطرافیان صادق می شود. چون شما احتمالا پذیرای هیچ انتقادی نخواهید بود.
واکنش به احساس حقارت همیشه هم منجر به خود شیفتگی نمی شود. بلکه در برخی افراد این احساس بی ارزشی و دوست نداشتنی بودن به صورت یک رفتار درآمده و آنها به مرور در نگاه دیگران هم انسان های آسیب دیده و محقری به چشم می آیند. او جذب کننده تحقیر می شود و در این وضعیت پایدار می ماند.

اگر در مواجهه با خطاهای خود در رابطه با دیگران، برایتان عذرخواهی دشوار است و احساس بی ارزشی و حقارت می کنید زمانی که خطای خود را می پذیرید و قرار است عذرخواهی کنید رد پای عقده مادر منفی احتمالا قابل پیگیری است. در کودکی بسیار مورد انتقاد بوده اید و به هیچ وجه ابتکار عمل وجود نداشته و شما بسیار سرزنش شده اید. حال روان شما در صدد جبران حقارت دچار نارسیسم می شود و به هیچ وجه خطایی را نمی پذیرد و اگر هم بپذیرد عذرخواهی برایش کار دشواری خواهد بود. در این موارد ممکن است روان برعکس عمل کند. یعنی ممکن است دائما در حال عذرخواهی از دیگران باشد و همواره تصور کند در حال خطا و اشتباه است و لازم است از دیگران عذرخواهی کند. در هر دو حالت عقده مادر منفی در کار است.

اگر از بدنت و قسمتی از صورت احساس شرم و آزردگی داری و همواره اون قسمت رو پوشوندی و دلت نمی خواد دیگران ازش مطلع بشند می توانید رد پای عقده مادر منفی را در روان خود دنبال کنید. احتمالا از سمت خانواده و یا اجتماع بابت این مورد مورد تمسخر و سرزنش بوده اید و این موضوع اعتماد به نفس شما و احساس ارزشمندی شما را مخدوش کرده است. در این موارد ممکن است به جای مخفی کاری به خودسرزنش گری روی آورید و بیخود و بی جهت جلوی دیگران خود را به خاطر آن قسمت از بدن سرزنش کنید و خود را بابت آن قسمت لایق نکوهش بدانید. حتی ممکن است روان برعکس عمل کند و شما با وجود یک نقص ظاهری خود را خیلی زیبا بپندارید و به نوعی دچار خودشیفتگی و خود خیلی زیبا پنداری غیر واقعی شوید. 

اگر پس از ناملایمات و دشواری ها، به جای چاره اندیشی و تدبیر به نوعی به چیزی پناه می بری می توان ریشه های عقده مادر را جستجو کرد. در موارد عقده مادر مثبت فرد تبدیل به کودکی ابدی شده است و از مسئولیت گریزان است و دائما به دنبال برگشت به خانه و جای امن می باشد. ممکن است مواد مخدر و الکل برای این فرد امنیت بیاورد. در موارد عقده مادر منفی فرد همواره احساس ناامنی می کند چرا که از مادر امنیت کافی دریافت نکرده. لذا در ناملایمات ممکن است در هر چیزی به دنبال آغوش مادر بگردد. مواد مخدر، پورن و الکل و پرخوری می تواند به نوعی آن آغوش را شبیه سازی کند.

اگر پس از شنیدن صدای گریه شدید یک کودک عموما مضطرب و دست پاچه می شوید و احساس ناامنی می کنید و به هر نوعی به دنبال آن صدا می گردید تا او را کمک کنید  (حتی زمانی که مثلا در یک پارک این صدا به گوش می رسد و احتمال می دهید مادر یا پدر آن کودک آنجا حاضر باشند) احتمالا با عقده مادر منفی درگیر هستید. روان به علت اینکه در کودکی به اندازه کافی آغوش و امنیت دریافت نکرده در شرایط بی پناهی و ناامنی مضطرب شده و برای ایجاد امنیت به تکاپو می افتد. 

اگر کسی برای شما یک بوق محکم بزند و شما در ازای آن قفل فرمان را برای کشتن آن فرد بیرون بیاورید این رفتار نوعی مبالغه در خود دارد. اگر از بوق آن شخص احساس توهین و بی ارزشی شدیدی در شما به وجود بیاید و یک بوق را به منزله یک فحش و توهین و تحقیر تلقی کنید و درصدد مقابله افراطی بر بیایید می توان رد پای بی ارزشی و حقارت را که ناشی از عقده مادر منفیست در شما رصد کرد. روان برای اثبات عدم بی ارزشی دست به کار شده و پاسخی مبالغه آمیز می خواهد بدهد.

اگر بخشیدن برای شما دشوار است و نمی توانید افراد را راحت ببخشید احتمالا مشکل از آنجا ناشی می شود که شما در بخشیدن خود دچار ناتوانی هستید. همواره احساس شرمی درونی با شماست و از درون احساس ارزشمندی نمی کنید. در نتیجه این شرم و بی ارزشی درونی، روان شما ممکن است واکنشی دفاعی اتخاذ کند و با نبخشیدن دیگران و دیدن احساس خطاکاری در دیگران و مجازات آنها به نوعی تسلایی برای زخم های درونی خود پیدا کند. این موضوع مرتبط با عقده مادر منفی در روان شماست.