مسعود مردیها

کارآفرین

طراح سایت و گرافیک

مترجم و مدرس

شاعر و نویسنده

روان پژوه و مشاور

مسعود مردیها

کارآفرین

طراح سایت و گرافیک

مترجم و مدرس

شاعر و نویسنده

روان پژوه و مشاور

نوشته های بلاگ

ترجمه بسم الله الرحمن الرحیم

ترجمه بسم الله الرحمن الرحیم
بسم الله الرحمن الرحیم
آغاز ترجمه قرآن از آیه اول سوره حمد
(بسم الله الرحمن الرحیم)

ابتدائاً به بررسی تفسیر این آیه می پردازیم تا با فهم صحیح آن بتوانیم به یاری خدا حق ترجمه این آیه را بجا بیاوریم.قسمت اعظم  توضیحات زیر از تفسیر الفرقان اتخاذ شده است.

حرف باء در این آیه  می تواند سه معنی داشته باشد : 1- مصاحبت(همراهی) 2- استعانت(طلب کمک) 3- ابتدائیت(آغازگر)

اسم هم می تواند هفت مصداق داشته باشد:

اسماء لفظی مثل الله و رحمن و تمامی اسماء لفظی خدا

در مقابل اسماء لفظی ، اسماء عینی که حقیقت اسماء لفظی است وجود دارد که خود دارای مصادیق مختلف است که در زیر به آن اشاره می شود :

اسماء ذات خدا مثل حیات و علم و قدرت(البته منظور لفظ نیست بلکه حقیقت این صفات منظور است). اللَّهُ لَا إِلَاهَ إِلَّا هُوَ الْحَىُّ الْقَيُّوم(‏1:255 )

اسماء فعلی خدا مثل رازق بودن خدا

اسماء خلقی خدا که شامل تمام مخلوقات خدا می شود که هر یک از مخلوقات یکی از اسماء الله هستند.

اسماء خلقی خدا هم خود می توانند به چند دسته تقسیم شوند.البته این تقسیم بندی برای فهم بهتر کلمه(بسم)است.

یکی از اسماء خلقی خود کسی است که در پیشگاه خدا به نماز ایستاده است.

یکی از اسماء خلقی خود عبادت است که خودش یکی از اسماء خداست چرا که علامتی دال بر خداست.

یکی از اسماء خلقی انبیاء و معصومین هستند.(در روایات آمده :نحن اسماء الله الحسنی –یعنی امامان)

حال این سه معنای باء را در هفت معنای اسم ضرب می کنیم تا دریابیم که کدام یک با معناست.

اگر مراد از اسم در عبارت (بسم) ، اسماء لفظی باشد باء می تواند به معنی مصاحبت و ابتدائیت باشد.ولی معنی استعانت در این فرض چندان معنی صحیحی ندارد چرا که افراد از لفظ کمک نمی خواهند.البته ممکن است کسی با معنی استعانت هم با توضیحاتی معنائی از جمله بدست آورد.

در این رابطه  مویدی در روایات اسلامی به شرح زیر وجود دارد:

 قال عبدالله بن يحيى: يا أمير المؤمنين، ما تفسير بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ؟ قال: إن العبد إذا أراد أن يقرأ، أو يعمل عملا، فيقول: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ أي بهذا الاسم أعمل هذا العمل، فكل عمل يعمله، يبدأ فيه ب بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ فإنه مبارك له فيه».

عبدالله ابن یحیی گفت: ای امیر المومنین تفسیر بسم الله الرحمن الرحیم چیست؟ امام فرمودند: براستی بنده هنگامی که اراده می کند که بخواند یا عملی انجام دهد پس می گوید :بسم الله الرحمن الرحیم یعنی اینکه به این اسم آن عمل را انجام می دهم پس هر عملی که انجام می دهد آن را با بسم الله الرحمن الرحیم انجام میدهد پس براستی که برای او در عملش مبارک خواهد بود.   البرهان في تفسير القرآن، ج‏1، ص: 105

 اگر مراد از اسم در عبارت (بسم) اسماء ذات یا اسماء فعل باشد باء به معنی استعانت می باشد.بهترین معنی طبق این فرض همین است که باء به معنی استعانت باشد.اما راجع به معنی مصاحبت باید گفته شود که اگر باء به معنی مصاحبت باشد مراد این است که من به همراه صفات ذاتیه یا فعلیه خدا(دقت شود که مراد لفظ نیست)فلان کار را انجام می دهم که البته این معنی نیاز به توضیح دارد.و اما معنی ابتدائیت در این فرض را باید با توضیحاتی تکمیل کرد .بنابراین واضح ترین معنیِ باء طبق این فرض همان استعانت است.

و اما اگر مراد از اسم  در عبارت (بسم)اسماء خلقی خدا باشد که شامل تمام مخلوقات خدا شود مراد از باء می تواند مصاحبت باشد مثلاً نسبت به عبادت معنا این گونه می شود که من به همراه موجودات ، عبادت خدا را انجام می دهم همچنان که در آیه 41 سوره نور آمده است :

أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُسَبِّحُ لَهُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الطَّيْرُ صَافَّاتٍ كُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تَسْبيحَهُ وَ اللَّهُ عَليمٌ بِما يَفْعَلُونَ (نور – 41 )

آيا ندانسته‏اى كه هر كه [و هر چه‏] در آسمانها و زمين است براى خدا تسبيح مى‏گويند، و پرندگان [نيز] در حالى كه در آسمان پر گشوده‏اند [تسبيح او مى‏گويند]؟ همه ستايش و نيايش خود را مى‏دانند، و خدا به آنچه مى‏كنند داناست.

و همچنین طبق این فرض باء ممکن است به معنی استعانت هم باشد یعنی من فلان کار را انجام می دهم به کمک همین مخلوقات چرا که عالم خلقت عالم اسباب و مسببات است و همه چیز به هم متصل است و موجودات همگی به هم مرتبط اند بنابراین انسان برای انجام کارهایش از مخلوقات دیگر هم کمک می گیرد.و اما معنی ابتدائیت در این فرض هم با توضیحاتی مثل توضیحات معنی استعانت قابل تصور است.

و اما اگر مراد از اسم در عبارت (بسم) خود شخص گوینده باشد در این فرض هم هر سه معنی باء را می توان منظور کرد.اگر باء به معنی مصاحبت باشد یعنی  من نفس خود را در هر کاری از جمله عبادت خدا همراه می کنم یعنی من که متشکل از یک جسم ظاهری هستم به همراه نفس و درون خودم عبادت خدا را انجام می دهم یعنی هم ظاهر من عبادت می کند و هم باطن من.اگر باء به معنی ابتدائیت باشد یعنی من کارهایم را از خودم شروع می کنم یعنی اول سراغ خودم می روم بعد سراغ دیگران.و اگر هم به معنی استعانت باشد یعنی من کارهایم را به کمک خود انجام می دهم.

و اما اگر مراد از اسم عبادت باشد باز باء به هر سه معنی ممکن است فرض شود.یعنی من هر لحظه از عبادت خدا کمک می گیرم همچنان که در آیه 45 سوره بقره آمده است : وَ اسْتَعِينُواْ بِالصَّبرِْ وَ الصَّلَوة(از صبر و نماز کمک بگیرید) و همچنین یعنی من هر لحظه به همراه عبادت خدا هستم و هیچ گاه عبادت خدا را ترک نمی کنم و همچنین یعنی من شروعم با عبادت خداست.

و اما اگر مراد از اسم در عبارت (بسم) انبیاء و معصومین باشند باز باء می تواند هر سه معنی را داشته باشد.در ابتدائیت یعنی من کارهایم را به آنها شروع می کنم یعنی آنها راهنمای من در مسیر هستند بنابراین راه باید از آنها آغاز شود تا مسیر به طور صحیح آغاز شود.در مصاحبت یعنی من در امور  و کارهایم با آنها ملازمت دارم و به همراه آنها هستم.البته این همراهی ممکن است همراهی جسمی نباشد بلکه به این معنی است که از دستورات آنها پیروی می کنم یعنی همراهی عملی با آنها دارم.در استعانت هم یعنی در مسیر خودم از آنها استعانت می جویم و از آنها کمک می خواهم که راه صحیح را به ما نشان دهند.

اما در مورد کلمه الرحمن باید بگوییم که این صفت اشاره به رحمت عام الهی دارد و مثل رحیم دارای مبالغه است و رحیم هم رحمت خاص الهی است و عمومیت ندارد ولی رحمن عمومیت داردو شامل همه موجودات می شود. «وَ رَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْ‏ءٍ فَسَأَكْتُبُها لِلَّذِينَ يَتَّقُون‏7:158)و باید گفت که رحمت عام خدا خلق و هدایت موجودات است الَّذِي أَعْطى‏ كُلَّ شَيْ‏ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدى‏» (20: 50) او کسی است که هرچیزی را خلق کرد سپس آن را هدایت کرد. الرحمن صیغه مبالغه بر وزن فعلان است و کثرت رحمت خدا را می رساند و غیر از خدا کسی به آن توصیف نمی شود از این رو مفسرین معتقدند که این رحمت رحمت عام خدا بر تمامی مخلوقات است چه مومن و چه کافر.از طرف دیگر رحیم بر وزن فعیل ،صفت مشبهه است و دلالت بر ثبوت و دوام رحمت خدا دارد (البته گروهی هم معتقدند که رحیم صیغه مبالغه بر وزن فعیل است و کثرت را می رساندالبته رحمت رحمانیه از رحمت رحیمیه مبالغه بیشتری دارد و علت آن به نقل از تفسیر الفرقان این است که : الرحمن أبلغ من الرحيم‏ لزيادة المبني و توسّع المعنى، و الرحيم أرق و أدق لأقلية المعنى كما و المبنى‏ -رحمان از رحیم مبالغه بیشتری دارد بدلیل زیاد بودن حروف آن و توسعه معنایش و رحیم رقیق تر و دقیق تر است بدلیل کم بودن معنا و تعداد حروف آن).از این رو چون رحمت دائمی خدا مختص مومنین و متقین می باشد و دایره آن تا ابدیت گسترده شده است آن را ویژه مومنین و رحمت خاصه می دانند.هردوی این کلمات صفت برای الله هستند و از ماده رحم آمده اند.معنای این ماده  مهربانی است.رحمت تجلی رافت و شفقت می باشد رحمت در مورد خدا احسانی است بر مرحوم.یعنی پذیرش مرحوم با مهربانی و تلطف و عاطفه.

بحث ترجمه این آیه:

در زبان انگلیسی هم از ظاهر الفاظ ترجمه این آیه معنای انجام فعلی برنمی آید.همان طور که در زبان عربی این گونه است.پس اگر بتوانیم در پرانتز یک فعل مناسب (متعلق) بیاوریم مفهوم آیه بهتر فهمیده می شود. اسم آن چیزی است که بوسیله آن افراد یا اشیاء از یکدیگر متمایز می شوند.

الله نیز اسمی علم برای خدا است.و به هیچ چیز دیگری اطلاق نمی شود.در ترجمه نیز اسم علم نباید ترجمه شود.لذا آوردن معادل هایی مثل God درست نیست.چراکه قرآن کتاب اسلام است و خدایی که قرآن معرفی می کند الله است.لفظ God به هرخدایی اطلاق می شود ؛چه خدای مسیحیت و چه خدایان بودا و …با این حال اگر این لفظ(God) در ترجمه استفاده شود برای مخاطب غیر مسلمان شاید این شبهه شود که خدای اسلام همان خدایی است که دین یا آیین خودشان معرفی می کند.پس بهتر است از لفظ Allah که تقریباً در تمام لغت نامه ها ی امروزی به عنوان یک مدخل آورده می شود استفاده کنیم و برای رفع هرگونه شبهه بهتر است در پاورقی توضیحی راجع به خصوصیات (الله) بدهیم.در کل مترجمینی مثل ایروینگ و آربری به این نکته توجه نکرده اند که اسامی علم نباید ترجمه شوند.و خواننده از جایی دیگر باید بفهمد که منظور از الله همان خداست.

مترجمین ترجمه های زیر را برای این عبارت ارائه داده اند.

شاکر: in the name of Allah, the Beneficent, the Merciful

ایروینگ: in the name of God, the Mercy-giving, the Merciful

صفارزاده:In the name of Allah The Merciful Beneficent

قرایی:In the Name of Allah, the All-beneficent, the All-merciful

پیکتال:In the name of Allah, the Beneficent, the Merciful

یوسف علی:In the name of Allah, Most Gracious , Most Merciful

آربری:In the Name of God, the Merciful, the Compassionate

محمد و سمیرا:By God’s name, the Merciful, the Merciful/Most merciful

محمد محسن خان ومحمد تقی الدین الهلالی: in the name of Allah, the most gracious, the most merciful

مونیکا علی

ریچارد بل:in the name of God the merciful, the beneficent

توماس کلیری(2004): In the Name of God, the benevolent, the merciful

مایکل سلز(1999): In the Name of God, the compassionate, the caring

محمد اسد(1980): In the Name of God, the most gracious, the dispenser of grace

ماجد فخری (2002): In the Name of Allah, the compassionate, the merciful

محمد عبدالحلیم(2004): In the Name of God, the Lord of Mercy, the Giver of Mercy

شوکت تروآ: In the Name of God, full of compassion, ever compassionate

تقریباً تمام مترجمین به غیر از محمد و سمیرا برای معادل “بسم الله”از عبارت in the name of somebody استفاده کرده اند.حال باید دید که این کاربرد چقدر در میان انگلیسی زبان ها رایج است و آیا توانایی رساندن معنا را دارد.

متن دیکشنری لانگ من در مورد بنامِ کسی

In the name of somebody doing something as someone else’s representative:

He claimed the island in the name of the King of Spain (long man)

به نمایندگی از کسی کاری را انجام دادن: او به نمایندگی از پادشاه اسپانیا ادعای ملکیت جزیره را کرد.یا به نام او این کار را انجام داد.

در لغت نامه Merriam-Webster Collegiate® Dictionary چنین آمده است:

In the name of 1: by authority of <open in the name of the law> 2: for the reason of: using the excuse of <called for reforms in the name of progress>

1-باقدرت و اختیار(به نام قانون باز کنید) یعنی قانون این قدرت و اختیار را به ما می دهد و ما نماینده ی قانونیم.

2-به دلیلِ:استفاده از عذرِ(برای پیشرفت، درخواست اصلاحات کرد.)این مورد برای بیان تعلیل کاری می آید .در این مثال یعنی دلیل درخواست اصلاحات ،پیشرفت است.

در لغت نامه Concise Oxford English Dictionary چنین آمده است.

In someone’s name formally registered as belonging to or reserved for someone. On behalf of someone. In the name of = for the sake of

1-به طور رسمی به نام کسی ثبت شدن که تعلق را نشان دهد و یا برای کسی رزرو شدن

2-ازطرف کسی

این عبارت یعنی به خاطر کسی (که همان تعلیل گفته شده را می رساند.)

در سایت answer.com  در مورد این اصطلاح چنین آورده:

  1. By the authority of, as in Open up, in the name of the law! [Late 1300s] 2.  On behalf of, as in She made a donation in her daughter’s name. [Late 1300s] 3.  in God’s or heaven’s name; in the name of God or heaven. With appeal to, as in In the name of God, stop that noise! or What in heaven’s name are you doing? [c. a.d. 900] 4.  Under the designation of, as in They burned witches at the stake in the name of piety. [Late 1300s] 5.  Under the possession or ownership of, as in The certificate of ownership was rightfully in my name. [Mid-1900s] 6.  in one’s own name. On one’s own behalf, as in Mary signed the check for John in her own name. [Late 1800s]

1-با قدرت واختیار،مثل (به نام قانون باز کنید!)

با جستجو در سایت های اینترنتی ذیل این عبارت می توان مطالبی را استخراج کرد .برای مثال عباراتی نظیر  Crimes in the name of research جرم و جنایت به نام تحقیقات ……

تحقیق در این زمینه ناقص می باشد و ادامه دارد….


دانلود انتقاد یکی از اساتید به مجموعه ترجمه های آیات

دانلود پاسخ حقیر به استاد

خوشحال می شم نظرتون رو در زیر برام کامنت کنید و اگر از این مطلب خوشتون اومد اون رو با دوستان خود به اشتراک بگذارید.

برچسب:
1 1 رای
امتیازدهی به مقاله
اشتراک
با خبر شدن از
1 دیدگاه
بازخورد درون خطی
مشاهده تمام نظرات
پادکست تُ آغاز شد...مشاهده صفحه
1
0
من رو با درج دیدگاه، از نظرتون با خبر کنیدx

Follow Me On Instagram

خوشحال میشم در اینستاگرام در کنار هم باشیم. احتمالا فیلترشکن را باید روشن کنید.